Cách
Việt Nam tới nửa vòng trái đất, có một cái tết rất xưa vẫn đang được
gìn giữ vẹn nguyên bởi những cụ già trên dưới 80 tuổi, bất chấp những
thăng trầm, đổi thay của đời sống.
Tết Hà Nội xưa ngưng đọng nơi xứ người
Tròn
44 năm trước, đại gia đình chồng tôi từ phố cổ Hàng Đường, Hà Nội
chuyển qua Canada định cư. Kể từ ấy, mãi mãi trong lòng ông bà, bố mẹ
chồng tôi là ký ức về cái Tết Hà Nội của những năm 1960, 1970 trở về
trước.
Qua
xứ người, chẳng thể nào có cả kỳ nghỉ dài để sắm tết như ở quê nhà,
nhưng không ai đành lòng đón cái tết vội vàng, qua loa. Vì thế mà một
“truyền thống mới” đã dần hình thành trong nhóm bạn đến từ phố cổ Hà Nội
của bố mẹ chồng tôi. Thay vì tự chật vật tìm nguyên liệu cho đủ mâm cỗ
Việt, thì mỗi nhà chia nhau làm một món để chăm lo cho cái tết xưa thật
chu toàn, đậm đà vị Việt như cái ngày họ xa quê hương.
Bánh chưng Hà Nội xưa trong cái lạnh âm độ Canada
Bố
mẹ chồng tôi nhận phần việc nặng nhất là gói bánh chưng. Bánh chưng Hà
Nội phải gói bằng lá dong bánh tẻ dẻo dai, xanh ngắt, còn ở đây chỉ có
lá chuối đông đá vừa dễ rách vừa kém tươi. Nhưng lá rách không thể làm
khó những người yêu cái tết xưa. Mặt lá xanh tươi nhất thì để trong
cùng, lá rách chèn vào giữa, lá dai dày thì bọc ngoài cùng, đúng như câu
“lá lành đùm lá rách” ông bà xưa đã dạy. Bánh chưng gói lá chuối qua
bàn tay người Hà Nội vẫn lên màu xanh mướt, dền, dẻo vị gạo nếp, đậm
ngọt vị đậu xanh, thịt heo - không thay đổi dù cách xa quê hương.
Lá chuối đông đá gói bánh chưng Tết
Gói
bánh xong, lái xe một vòng khắp thành phố đi chia bánh đã thành nếp nhà
tôi dịp tết, dù có năm lạnh tới âm 30 độ C. Để rồi chúng tôi nhận lại
xôi gấc, xôi đậu xanh, giò lụa, nem, củ hành muối, thịt nấu đông… từ
nhóm bạn cao niên của bố mẹ tôi – những người cũng tìm mọi cách xoay xở
mua sắm, chăm chút kỹ càng cho từng món ăn luôn tròn vị Tết Hà Nội.
Sẵn
bánh chưng, nhà tôi luộc thêm gà, nấu canh bóng (có năm nấu canh măng)
là có đủ đầy mâm cỗ tết, trước là dâng lên ông bà tổ tiên, sau là con
cháu cùng nhau sum vầy ôn lại kỷ niệm xưa.
Những “em bé Tây” mê ăn bánh chưng nhà tôi
Cứ
thế, câu chuyện tết trong đám trẻ nhà tôi không phải của những năm
2000, mà là tết của Hà Nội thế kỷ trước – những cái tết mãi ngưng đọng
trong tâm trí người già.
Gìn giữ tết nay cho mai sau
Tết
nay ở Hà Nội mỗi năm lại trở nên phong phú hơn nhờ óc sáng tạo của các
bà, các mẹ và của các dịch vụ tết. Còn ở nhà tôi, tết xưa và tết nay
luôn là một, không đổi thay. Cỗ tết vẫn như những năm xa xưa có phần
giản dị, mộc mạc hơn, nhưng không hề mất đi nét tinh tế, tươm tất, trang
trọng của người Hà Nội.
44
năm trôi qua với biết bao thăng trầm. Mẹ tôi đã đi xa, bố tôi bị bệnh
khớp ngày càng nặng. Mỗi lần gói xong nồi bánh chưng 40 - 80 cái, ông
đứng lên không nổi. Chúng tôi khuyên ông hay là nghỉ gói một năm, nhưng
ông nhất quyết không chịu. Việc gói bánh chưng góp vào cái tết chung đã
trở thành một lời hứa “bất thành văn” với nhóm bạn cao niên.
Nhóm
bạn chí cốt của bố mẹ tôi khi mới sang ở tuổi 30, 40, nay đã trên dưới
80, người còn, người mất. Nhưng phong vị ngày tết không vì thế mà dần
hao mòn, rơi rụng.
Bao
năm qua, nhờ ông bà, bố mẹ bền bỉ, miệt mài chỉ dạy, chúng tôi biết đã
đến dần lúc tiếp nối gia đình chăm lo cái tết xưa trong lòng tết nay.
Từ
một gia đình chỉ có người Việt đến nay nhà tôi đã định cư đến thế hệ
thứ 4 với nhiều dâu, rể đa chủng tộc. Mỗi gia đình trẻ lại có thêm những
truyền thống bản địa cần bảo tồn, nhưng chúng tôi thật tự hào vì luôn
lan tỏa văn hóa Việt. Gia đình tôi có dâu, rể ngoại quốc không chỉ biết
thưởng thức món tết, mà còn biết gói nem, gói bánh chưng thành thạo.
Bao
nhiêu năm lớn lên và ăn tết ở Việt Nam, tôi đâu ngờ lại có ngày được
trở lại một cái tết xưa thật là xưa ở nơi cách xa vạn dặm, để rồi càng
thương, càng trân quý Tết Việt hơn.
Giờ
đây mỗi dịp xuân sang, chúng tôi lại thấy mình như ông bà xưa, mang cho
mình một tâm hồn thật thư thái để bắt tay vào chuẩn bị mâm cỗ tết,
trước là dâng lên ông bà tổ tiên, sau là nhắc nhở con cháu biết giữ gìn,
trân quý cái Tết Việt đến mãi mãi về sau.
THANH LOAN
